Ayvalık Ayazması
Ayvalık Ayazması (Panagia Phaneromeni), Ayvalık’ın en önemli tarihi yapılarından biridir. Panagia, Ortodokslarca Meryem Ana’ya verilen isimdir. Phaneromeni ise canlanan, yeniden ortaya çıkan, görünen anlamındadır.
Ayazma nedir? Yunanca kutsal yer anlamına gelen “Hagiasma” kelimesinde gelmektedir. Ayazmalar, Ortodoks kültürüne ait yapılardır. Genellikle Ortodoks Kiliseleri’nin, altında veya yanında bağımsız ya da müstakil olarak bulunmaktadır. Ayazmaların hastalıklara şifa dağıttığına, isteklerin gerçekleşmesine yardımcı olacağına inanılmaktadır.
Ayvalık Ayazması Hikayesi
Ayvalık’ta anlatılan hikâyelere göre, Panagia’nın İkona’sı (Kutsal Meryem’in İkonası) bir rüyanın ardından yapılan bir kazı ile 28 Haziran 1852 yılında bulunmuştur. İkona, bugün olduğu yerde, sahilden yaklaşık 100 metre uzaklıkta bulunan ve Saliokola (veya Saliokoula’nın Bahçesi) olarak denilen yerde keşfedilmiştir.
Ayvalıklı Evaggelini isimli 16 yaşlarında bir kız çocuğu, 1851 yılının bir pazar günü bir rüya görmüştür. Bu rüyanın sonucunda söz konusu alan kazılmıştır. Anlatılanlara göre Evaggelini her gece rüyasında Meryem Ana’yı görmektedir. Rüyasında Meryem Ana burada durup su içmekte ve çocuğa da suyu işaret etmektedir. Bu rüya üzerine çevre halkı, Evaggelini’nin rüyasına göre hareket ederek bölgede kazılar yapmıştır. Sonunda, rüyada görülen yerde Panagia’nın İkonası ve kutsal su bulunmuştur.
Ayvalık’ta, Panagia’nın İkonası’nın bulunduğu yerde, 1867 yılında Chioslu Kaptan Mihalis Papazis’in mali desteğiyle bir ayazma inşa edilmiştir. Ancak, 1890 yılında, ilk ayazma bozulmuş ve aynı yıl içinde daha büyük bir ayazma yapılmıştır. Bu durum, bölgede dini yaşantının önemli bir parçası haline gelen yapıların evriminde belirgin bir dönüm noktası oluşturmuştur.
Ayvalık Ayazması şifalı suları, şehir efsaneleri arasında yer alarak geniş kitlelere ulaşmıştır. 1850 ile 1922 yılları arasında, bu şifa merkezine birçok yöreden hastalar gelmekteydi. Foça, Balıkesir, İstanbul, Midilli, Samos gibi yakın bölgelerden ve hatta uzak Hydra adası veya Rumeli’den gelenler de kayıtlara geçmiştir. Bu ziyaretçiler genellikle yedi gün boyunca burada kalmakta, şifalı suyu içmekte ve dolu havuza girmekteydiler.
Hastane kayıtlarında, körler, epilepsi hastaları, yüksek ateş hastaları, felçliler, beyin kanaması geçirmiş kişiler, akıl hastaları, konuşamayanlar ve duymayanlar gibi birçok hastanın geldiği belirlenmiştir.
Tarihi Notlar
Ayvalık Ayazması (Panagia Phaneromeni), 28 Haziran 1852 yılından itibaren kentin dini yaşantısında egemen olmuştur. Ayazma, 1920 yılına kadar önemini korumuştur. Ancak, 1922 yılında bölgenin tamamıyla Türklerin eline geçmesiyle etkinliğini yitirmiş ve küçük bir zeytinyağı fabrikasına dönüştürülmüştür. Eski özelliğini tamamen kaybetmiş ve 1970’li yılların sonlarında fabrika kapatılarak bina terkedilmiştir.
Balıkesir Müzesi, 2011 yılında Prof. Dr. Ömer Özyiğit danışmanlığında kazılar gerçekleştirmiştir. Bu kazılar sonucunda 1867 ve 1890 ayazmalarının havuzları gün yüzüne çıkarıldı. Ayazma restorasyon projesi, 2012’de onaylanarak, çalışmalara 2016 yılında başlanılmıştır. 2018 yılında ise proje tamamlanarak ayazma ziyarete açılmıştır.
Nasıl Gidilir?
Ayvalık Ayazması, Şehir merkezinde yer almaktadır. Ulaşımı oldukça kolaydır, Yürüyerek ulaşım sağlayabilirsiniz.
- Adres: Kemalpaşa Caddesi, Merkez Hastane Caddesi 7 Sokak No 20, 10400 Ayvalık / Balıkesir
- Ziyaret: Pazartesi hariç her gün 10.00 ile 17.00 arası
- Konum Bilgisi: Google Maps
Ayvalık’ta keşfedilmeyi bekleyen birçok güzellik var. Eğer doğal ve tarihi güzelliklerle iç içe bir gezi yapmayı düşünüyorsanız, Ayışığı Manastırı sizin için mükemmel bir seçenek olabilir. Bu manastır, Ayvalık’ın mistik atmosferini yansıtan tarihi yapılarından biridir. Detaylı bilgi ve gezi önerileri için Ayvalık Gezi Önerileri Sayfası‘nı ziyaret edebilirsiniz. Unutmayın, Ayvalık’ta her köşe başında sizi şaşırtacak bir sürprizle karşılaşabilirsiniz!
